1 Przykładowe ćwiczenia - zabawy usprawniające funkcje percepcyjno – motoryczne.

ĆWICZENIA ROZWIJAJĄCE OGÓLNE SPRAWNOŚCI RUCHOWE - Motoryka duża.

• ćwiczenia równowagi: chodzenie po narysowanej linii, ławeczce gimnastycznej, równoważni z pomocą rodzica i bez pomocy, chodzenie z wysokim unoszeniem kolan, skakanie obunóż, stanie, skakanie na jednej nodze, wchodzenie i schodzenie ze schodów - nogi wykonują ruch naprzemiennie;
•  tory przeszkód;
• chody i marsze ze zmianą kierunku ruchu na określony sygnał dźwiękowy, wzrokowy;
• ćwiczenia orientacji kierunkowej związane z percepcją słuchową: zabawa w chowanego, skąd głos dochodzi, gdzie ptak śpiewa
• zagadki ruchowe: imitowanie i odgadywanie czynności, jako ćwiczenia wyobraźni i pamięci słuchowej
• zabawy wdrażające do gospodarowania własnymi ruchami i usprawniające koordynację ruchów; ćwiczenia rozmachowe obu ramion – ruchy płynne, ruchy zmienne, naśladowanie ptaków, samolotów itp.
• zabawy ruchowe zręcznościowe; toczenie, chwytanie i rzucanie różnych przedmiotów: piłek, woreczków;
• zabawy zręcznościowe: kręgle, pchełki, bierki;

ĆWICZENIA SPRAWNOŚCI MANULANEJ

• kreślenie ręką w powietrzu dużych, płynnych, swobodnych ruchów w kształcie fal, kół, ósemek itp. swobodne kreślenie, kreślenie razem z rodzicem;
• kreślenie kredą na tablicy, pędzlem, węglem na dużych powierzchniach;
• zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn, dużym pędzlem, ruchami poziomymi, pionowymi;
• zamalowywanie dużej przestrzeni ograniczonej konturem;
• pogrubianie konturów dużych rysunków;
• malowanie dużych form kolistych z zachowaniem kierunku pisania płynnym, ciągłym ruchem;
• malowanie dużych form falistych i szlaczków;
• montowanie konstrukcji z gotowych elementów – klocki;
• układanki płaskie z zachowaniem stopniowania trudności – na wzorze, według wzoru i bez wzoru;
• modelowanie – plastelina, modelina zaczynając od prostych form jak kulki, wałeczki do coraz bardziej złożonych wymagających łączenia różnych elementów;
• nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez otworki;
• zwijanie sznureczka wg wzoru np. spirali;
• wycinanie z papieru z uwzględnieniem stopnia trudności – cięcie po linii prostej, falistej, wycinanie form geometrycznych i konturowych rysunków;
• wycinanki – naklejanki z papieru;
• wydzieranki – naklejanki;
• łamanki papierowe – łódeczki, samoloty, czapeczki;
• ćwiczenia sprawnych ruchów palców i rozluźniające napięcie mięśniowe – naśladowanie gry na pianinie, pisania na maszynie, strząsanie wody z palców, odtwarzanie rytmu deszczu;
• stemplowanie;

ĆWICZENIA GRAFICZNE –usprawniające drobne ruchy ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu

• pogrubianie konturów, czyli wodzenie po wzorze figur geometrycznych, konturów obrazków;
• rysowanie wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym;
• rysowanie za pomocą szablonów figur geometrycznych i nieskomplikowanych przedmiotów wg stopnia trudności: szablony wewnętrzne i zewnętrzne;
• kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną;
• zamalowywanie kredkami małych przestrzeni;
• kreskowanie – wypełnianie konturów za pomocą kresek poziomych, pionowych;
• rysowanie szlaczków w zmniejszającym się stopniowo wymiarze;
• rysunki dowolne kredkami świecowymi lub ołówkowymi;

PERCEPCJA WZROKOWA
Ćwiczenia usprawniające funkcje analizatora wzrokowego powinny uwzględniać wszystkie jej aspekty: spostrzegawczość, analizę i syntezę, kierunkowość, pamięć wzrokową,

ANALIZA I SYNTEZA WZROKOWA

• wyodrębnianie elementów z całości - odnajdywanie na obrazku sytuacyjnym konkretnego przedmiotu, zaprezentowanego na pojedynczym obrazku - Pokaż mi, gdzie jest taki sam jak ten;
• odnajdywanie figur ukrytych na obrazku - Na tym obrazku schowało się 10 kwadratów, znajdź je i pokaż;
• dorysowywanie brakujących elementów na rysunku np. promieni słońca, płatków kwiatka itp.
• składanie całości z elementów wg wzoru - układanie klocków konstrukcyjnych wg. wzoru;
• składanie obrazka z części rozcinanego w obecności dziecka;
• odwzorowywanie niegraficzne - układanie wzorów tematycznych z figur geometrycznych np. słoneczko, domek; układanie wzorów atematycznych z klocków geometrycznych, patyczków, wg. wzoru;
• przeplatanie sznurowadła w dziurkowanej płytce wg. wzoru;
• odwzorowywanie graficzne na materiale tematycznym i atematycznym np.: kończenie rozpoczętego rysunku wg wzoru - deszcz z chmurki, rysowanie po śladzie figur geometrycznych, odwzorowywanie figur geometrycznych - Pokażę Ci obrazek - narysuj na kartce taki sam jak mój; rysowanie po śladzie szlaczków, kończenie rozpoczętego szlaczka;

ORGANIZOWANIE SPOSTRZEŻEŃ WZROKOWYCH

• wyszukiwanie wśród kilku obrazków tematycznych/atematycznych jednego różniącego się od pozostałych szczegółem;
• wyszukiwanie w zestawie obrazków jednego wskazanego na wzorze;
• segregowanie przedmiotów, figur geometrycznych wg. określonego kryterium - kolor, wielkość itp.
• dobieranie przedmiotów, figur, obrazków w pary na zasadzie podobieństwa;
• znajdowanie różnic między obrazkami - Te dwa obrazki różnią się kilkoma szczegółami, poszukaj jakimi;
• znajdowanie braków na obrazkach - Pokażę Ci kilka obrazków na których brakuje jakiegoś elementu, popatrz uważnie na każdy obrazek i powiedz czego tu brakuje;
• układanie domina;
• wyszukiwanie w rzędzie obrazków jednego, który różni się od pozostałych położeniem - Popatrz na ten rząd, to są parasolki, większość z nich jest narysowana w tę samą stronę, ale jedna jest odwrócona, pokaż mi która; wyszukiwanie w rzędzie obrazków identycznego z pokazanym - Popatrz, tu jest rząd tulipanów, jeden tulipan jest taki sam jak mój, poszukaj pośród tych tulipanów, dokładnie taki sam jak ten;
• układanie wzorów z klocków (wg wzorów) - Popatrz na ten obrazek i zrób taki sam przy pomocy swoich klocków.
• dopasowywanie obrazków do konturów ich cieni.

PAMIĘĆ WZROKOWA

• odpoznawanie uprzednio eksponowanych obrazów wzrokowych: porównywanie uprzedniego układu przedmiotów z nowym: Co się zmieniło?
• reagowanie klaśnięciem na widok wcześniej widzianego obrazka, z kilku obrazków prezentowanych;
• odtwarzanie z klocków geometrycznych określonego wzoru np. budy;
• reprodukowanie wzoru graficznego - Popatrz na ten obrazek (prezentujemy obrazek 10 sekund) i zapamiętaj, co na nim jest (chowamy wzór), a teraz narysuj co zapamiętałeś;
• popatrz na ten obrazek bardzo dokładnie i postaraj się jak najwięcej zapamiętać - prezentujemy obrazek. A teraz powiedz mi ….
• odtwarzanie z pamięci układów elementów: obrazków, przedmiotów;
• rozpoznawanie zmian ilościowych i jakościowych w układach elementów: Co tu się zmieniło?
• układanie obrazków w kolejności w jakiej były pokazywane;

PAMIĘĆ SŁUCHOWA

• powtarzanie cyfr;
• opowiadanie treści usłyszanych bajek;
• nauka na pamięć krótkich wierszyków;
• nauka na pamięć rymowanek;

ĆWICZENIA ROZWIJAJĄCE ORIENTACJĘ W SCHEMACIE CIAŁA I W PRZESTRZENI

• zabawy przed lustrem, wskazywanie i nazywanie części ciała;
• dotykanie różnych części ciała np. dotknij brody, ucha, brzucha itp.
• poruszanie wskazaną częścią ciała np. poruszaj głową, nogą, pomachaj ręką;
• pokazywanie części ciała z określeniami: - na górze mam głowę, włosy … Co masz na górze? - zadaniem dziecka jest wskazać i nazwać co ma na górze
• - na dole mam nogi, stopy …
• - z przodu mam twarz, oczy, brzuch, kolana ….
• - z tyłu mam plecy, pupę ….
• - „tu mam bok” - Co masz z boku? - zadaniem dziecka jest wskazać i nazwać co ma z boku - uszy, ręce;
• ćwiczenia ruchowe z użyciem określonych przyimków (na, pod, za, obok itp.) - kładziemy ręce na głowie, ramionach; wyciągamy ręce przed siebie, chowamy ręce za siebie; kładziemy ręce obok (w siadzie skrzyżnym), wyciągamy nogi przed siebie itp. (w siadzie skrzyżnym);
• ćwiczenia w różnicowaniu prawej i lewej strony - na początku można założyć dziecku frotkę , np. na prawy nadgarstek, lub dwie kolorowe frotki np. frotkę czerwoną na lewy, frotkę żółtą na prawy; jeśli dziecko ma kolor z różnicowaniem strony to odwoływać się do koloru frotki np. podnieś prawą rękę do góry - kolor żółty;
• rzucanie piłki i nazywanie kierunku: góra, dół, przód, tył, bok;
• układanie woreczków: obok siebie, przed sobą, na głowie, pod pupą, za plecami itp.
• rozumienie i wykonywanie ćwiczeń z przyborem lub bez: stań przede mną, stań do mnie tyłem, przodem, bokiem;
• idź do przodu, do tyłu, w bok, w prawą stronę, w lewą stronę;
• weź piłkę, stań przed piłką, za piłką, obok piłki;
• podnieś piłkę do góry, połóż na podłodze, schowaj do pudełka, poturlaj pod krzesłem, rzuć piłkę do góry, rzuć piłkę do mnie itp.
• zabawy w chowanego - dziecko ma odszukać schowany przedmiot - szuka kierowany poleceniami - Idź dwa kroki do przodu, jeden krok w prawo, teraz w przód itp.
• zabawy kierunkowe ciepło - zimno;
• układanie obrazków wg instrukcji słownej: po lewej, po prawej, na górze, na dole, wskazywanie obrazków o określonym położeniu, samodzielne określanie ich położenia;

ĆWICZENIA FUNKCJI SŁUCHOWEJ NA PODSTAWIE DŹWIĘKÓW OTACZAJĄCEGO ŚWIATA, MUZYKI I DŹWIĘKÓW MOWY (ĆWICZENIA WRAŻLIWOŚCI SŁUCHOWEJ, ĆWICZENIA RYTMICZNE, ĆWICZENIA SŁUCHU FONEMATYCZNEGO I FONETYCZNEGO)

• wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków dochodzących z najbliższego otoczenia i ich lokalizacja: szmery, szelesty stuknięcia;
• różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody: zwierząt, ptaków, szumu deszczu;
• rozpoznawanie odgłosów wydawanych przez upadające, uderzające o siebie przedmioty: klucz, klocek, łyżeczka oraz przesypywanych: kasza, groch, piasek;
• rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków wydawanych przez instrumenty oraz lokalizacja tych dźwięków: skąd pochodzi dźwięk;
• różnicowanie wysokości, natężenia, barwy dźwięku;
• odtwarzanie struktur rytmicznych: terapeuta wystukuje określony układ, a dziecko powinno powtórzyć to samo;
• odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych: terapeuta wystukuje rytm, dziecko układa klocki – taką samą liczbę z zachowaniem właściwych odstępów;
• odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych: terapeuta prezentuje układ przestrzenny na planszy za pomocą klocków, dziecko wystukuje;
• zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem lub wygrywaniem rytmu melodii na instrumentach perkusyjnych;
• rozpoznawanie czy dwa podane wyrazy się rymują;
• wyszukiwanie spośród podanych wyrazów par wyrazów rymujących się;

Ćwiczenia słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchowe

• podział wyrazów na sylaby wg stopnia trudności;
• liczenie sylab w wyrazach;
• porównywanie liczby sylab w wyrazach;
• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby;
• rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalanie miejsca jej położenia (pierwsza, druga, trzecia);
• synteza sylab podanych ze słuchu;
• rozpoznawanie określonej głoski w nagłosie (zawsze zaczynamy od samogłosek, kiedy dziecko dobrze słyszy samogłoski przechodzimy do wyrazów rozpoczynających się spółgłoską) : Pokaż obrazek w którego nazwie słyszysz na początku a;
• rozpoznawanie obrazków na podstawie pierwszych głosek ich nazw: Kto ma obrazek którego nazwa zaczyna się na a;
• wyodrębnianie pierwszej głoski w wyrazach: Jaką głoskę słyszysz na początku wyrazu?
• dobieranie par obrazków wg pierwszej głoski;
• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od danej głoski;
• rozpoznawanie określonej głoski w wygłosie wyrazów: Podaj mi obrazek którego nazwa kończy się na s;
• rozpoznawanie obrazków na podstawie ostatnich głosek ich nazw;
• wyodrębnianie ostatnich głosek w nazwach obrazków, w dalszych ćwiczeniach bez obrazków;
• rozpoznawanie obrazków kończących i rozpoczynających się tą samą głoską: dobieranie odpowiednich par obrazków, segregowanie ich ze względu na pozycje danej głoski w wyrazie (nagłos, wygłos);
• rozpoznawanie samogłosek w śródgłosie;
• różnicowanie głosek opozycyjnych np.: domek - Tomek, kura - góra itp.
• synteza głosek podanych ze słuchu;